2 października Komisja Europejska zaproponowała przedłużenie okresu wdrażania rozporządzenia w sprawie wylesiania (EUDR) o 12 miesięcy, pod warunkiem uzyskania zgody Rady i Parlamentu Europejskiego. EUDR wejdzie więc w życie 30 grudnia 2025 r. Ponadto Komisja – po miesiącach opóźnień – opublikowała wytyczne dotyczące wdrażania EUDR i zaktualizowała swoje FAQ. Dopiero teraz, prawie półtora roku po wejściu w życie EUDR, można ocenić pełne obciążenie wdrożeniem tego rozporządzenia.

Związki branżowe reprezentujące sektory drzewne z Polski, Austrii, Chorwacji, Czech, Słowacji, Słowenii i Węgier popierają cel EUDR, jakim jest powstrzymanie globalnego wylesiania i degradacji lasów. Jednak EUDR nie jest ani dobrze skonstruowanym prawem, ani właściwym narzędziem do osiągnięcia tego celu. Aby zapewnić praktyczną i możliwie najbardziej wolną od biurokracji implementację EUDR, a także zbadać skuteczniejsze alternatywy w walce z globalnym wylesianiem, stowarzyszenia wzywają do następujących działań:

Wyeliminowanie zbędnej biurokracji we wdrażaniu

Obecna forma EUDR wymaga od uczestników rynku dostarczania przytłaczającej ilości szczegółowych informacji, co prowadzi do niepotrzebnej złożoności i nakłada znaczne obciążenia administracyjne na przedsiębiorstwa. Cele EUDR można osiągnąć mniejszym wysiłkiem, koncentrując się na rzeczywistych kwestiach problemowych. Dlatego proponujemy, aby:

• Wprowadzić nową kategorię ryzyka – „nieznaczne ryzyko” – dla krajów, które mogą wykazać, że ryzyko wylesiania u nich de facto nie istnieje. Mogłoby to doprowadzić do znacznych uproszczeń dla uczestników rynku. Zamiast rozbudowanych obowiązków informacyjnych wymaganych obecnie, przedsiębiorstwa w krajach „nieznacznego ryzyka” musiałyby jedynie spełniać wymogi dotyczące dokumentacji, tak jak ma to miejsce w przypadku obowiązującego europejskiego rozporządzenia European Timber Regulation (EUTR). Wymogi dotyczące dokumentacji EUTR są już skuteczne i przetestowane.
• Potrzeba mniej szczegółów dotyczących informacji o produkcie, takich jak gatunki drewna i nazwy łacińskie. Istniejące numery taryf celnych (kody HS) są wystarczające dla EUDR.
• Należy wprowadzić minimalny próg dla małych ilości surowców (np. pojedynczych drzew i wielkości pozyskania do 30 metrów sześciennych).

Skupienie się na początkowym umieszczaniu na rynku

Celem EUDR jest zapobieganie przedostawaniu się surowców i produktów pochodzących z wylesiania na europejski rynek wewnętrzny. Aby to osiągnąć, nie jest konieczna szczegółowa dokumentacja w całym łańcuchu produkcyjnym w Europie. Bardziej precyzyjnym i odpowiednio dostosowanym podejściem byłoby dokumentowanie pochodzenia drewna na etapie jego transferu między sektorem leśnym, a przedsiębiorstwami zajmującymi się przetwórstwem lub handlem drewnem.

Skupienie się na „krajach wysokiego ryzyka” i ukierunkowanych kontrolach zamiast ogólnego podejrzenia

Duże wylesianie ma miejsce poza Europą. W Europie obszary leśne zwiększyły się o 14 milionów hektarów od 1990 r. Niemniej jednak na mocy EUDR uczestnicy rynku zlokalizowany na terenie Unii Europejskiej nadal musieliby udowodnić, że w ich łańcuchach dostaw nie doszło do wylesiania.

Aby skutecznie zapobiegać importowi surowców i produktów związanych z wylesianiem, Komisja i właściwe organy w państwach członkowskich powinny oceniać ryzyko wylesiania. Na tej podstawie mogą skupić się na konkretnych produktach, regionach geograficznych i firmach oraz w razie potrzeby przeprowadzić dalsze dochodzenia. Jeśli organy stwierdzą, że doszło do wylesiania, mogą zakazać wprowadzania takich produktów do obrotu i handlu nimi. Unia Europejska stosuje już to podejście regulacyjne oparte na ryzyku w innych ramach regulacyjnych, takich jak europejskie rozporządzenie w sprawie pracy przymusowej, zamiast przyjmować ogólny system monitorowania.

Obowiązkowe postanowienia w umowach handlowych z państwami trzecimi

Komisja Europejska posiada wyłączne kompetencje w zakresie negocjowania umów handlowych. Na tym poziomie negocjacje z państwami trzecimi powinny być prowadzone w celu ustalenia i promowania standardów ochrony środowiska. Takie podejście jest właściwym sposobem realizacji celów politycznych, zamiast przerzucania odpowiedzialności za ich wdrożenie na sektor prywatny poprzez groźby sankcji.

Międzynarodowe zaangażowanie na rzecz samopomocy

W Unii Europejskiej istnieje wiele organizacji posiadających rozległe doświadczenie w zakresie zrównoważonego zarządzania lasami. UE powinna promować transfer wiedzy do krajów, w których występuje wylesianie i wspierać projekty, które mają pomóc lasom stać się zrównoważonym źródłem dochodu dla lokalnych społeczności. Ludzie, którzy zarabiają na życie dzięki lasom, mają osobisty interes w ich ochronie. Doświadczenia Europy wykazały, że odpowiedzialna gospodarka leśna jest niezbędna do zapewnienia zrównoważonego użytkowania przez pokolenia i długoterminowej ochrony lasów. Stosując najlepsze praktyki w zakresie zarządzania lasami, kraje europejskie pokazały, w jaki sposób zrównoważone i odpowiedzialne zarządzanie chroni ekosystemy, różnorodność biologiczną i zasoby leśne dla przyszłych pokoleń. To doświadczenie podkreśla znaczenie kompleksowych ram zarządzania, które stawiają na pierwszym miejscu zrównoważony rozwój środowiska i odpowiedzialne praktyki leśne.

Kontekst

Europejskie rozporządzenie w sprawie wylesiania (EUDR) weszło w życie 29 czerwca 2023 r. Początkowo miało być stosowane od 30 grudnia 2024 r. Rozporządzenie ma na celu zapewnić, że produkty wykonane z określonych surowców, takich jak kawa, kakao, olej palmowy, soja, guma i drewno, importowane do Unii Europejskiej lub eksportowane z niej, są wytwarzane bez powodowania wylesiania lub degradacji lasów. Aby wykazać zgodność, firmy muszą wdrożyć system należytej staranności, który obejmuje gromadzenie informacji o pochodzeniu surowców i produktów, ocenę i łagodzenie ryzyka. Dane te muszą zostać wprowadzone do systemu informatycznego.

Wersja w języku polskim

Wersja w języku angielskim