Przez dłuższy czas obserwowaliśmy ruchy wojsk rosyjskich przy granicy z Ukrainą. Chyba nikt nie spodziewał się w XXI wieku oglądać na żywo obrazki żywcem wyjęte z Warszawy, Leningradu, czy Berlina pogrążonych w chaosie II wojny światowej. Niestety, po raz kolejny nie odrobiliśmy lekcji z tej katastrofy. Każda wojna to tragedia milionów ludzi, koszmar uchodźców, straty, zniszczenia i chaos.

Inwazja Rosji na Ukrainę i wplątanie w to wszystko Białorusi, powoduje że w konflikt zaangażowane są kraje ważne z punktu widzenia europejskiego przemysł drzewnego. Szczególnie Polska, z racji położenia geograficznego, ale także zaangażowania w gospodarczego, z niepokojem wyczekuje nieuniknionych skutków gospodarczych i finansowych. Bezpośrednie konsekwencje będą odczuwalne przez cały przemysł drzewny w Europie.  Europejskie sankcje przeciwko handlowi z Rosją i Białorusią wywołają poważne zaburzenia  w łańcuchach dostaw, wpłynie na koszty transportu. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady (UE) 2022/355 z 2 marca br, wprowadzono  zakaz importu na teren Unii Europejskiej wszelkich wyrobów z drewna (wymienionych w dziale 44 nomenklatury scalonej) z Białorusi.  Dotyczy to również drewna, które zostało pozyskane w Białorusi i przetworzone w innym państwie trzecim, a także drewna zakupionego z krajów trzecich. Spodziewać się można, że podobne środki zostaną zastosowane do rosyjskich produktów z drewna, a Rosja to największy w naszej części świata eksporter.

Według oficjalnych statystyk prawie 10% przetartego drewna iglastego zużywanego w Europie w 2021 r. pochodziło z Rosji, Białorusi i Ukrainy. W sektorze drewna liściastego znaczącą ilość stanowiły wyroby dębowe pochodzące z Ukrainy. W przypadku polski, skala oddziaływania będzie znacząco większa – Białoruś jest od wielu lat największym eksporterem do Polski tarcicy iglastej, a Ukraina liściastej. Oczywistym jest więc, ze przyjdzie nam się zmierzyć z niedoborem.

Dla zapewnienia choćby częściowego wypełnienia luki podażowej będą konieczne zdecydowane działania dla zapewnienia bezpieczeństwa dostaw surowca do zakładów drzewnych. W przypadku Polski wiele będzie zależało od polityki rządu oraz Lasów Państwowych, choćby w zakresie ograniczenia eksportu surowca nieprzetworzonego. Wiele materiałów budowlanych opartych na drewnie, takich jak sklejka brzozowa, płyta MDF, pellet czy tarcica, zostanie bardzo mocno dotkniętych niedoborem. Wpłynie to z kolei na ceny wyrobów, które w okresie pandemii już wzrosły znacząco, powodując wzrost kosztów np. w branży budowlanej Wielu kierowców ciężarówek to Ukraińcy, którzy teraz wrócili, by bronić swojego kraju, pogłębiając już istniejący niedobór kierowców.

Firmy drzewne już szukają alternatyw do zastąpienia niektórych produktów. Niestety, aby poradzić sobie z obecną sytuacją, nasz sektor będzie potrzebował natychmiastowych interwencji ze strony rządu i instytucji europejskich, aby zapobiec krytycznemu niedoborowi materiałów.

UKRAINA

Ukraina od wielu lat jest bardzo ważnym dostawcą drewna dębowego na rynek europejski. Dla Polski jest to najważniejszy eksporter tarcicy dębowej, dzięki czemu byliśmy w stanie w części kompensować rosnący popyt i ceny drewna tego gatunku. W 2021 roku Ukraina wyeksportowała do Europy 348.000 m³ drewna dębowego. W porównaniu do 2020 r. (blisko 500.000 m3) był to spadek o 30%. Spowodowane było to rosnącymi cenami drewna okrągłego w Ukrainie oraz rosnącym zapotrzebowaniem tamtejszych producentów, zwiększających swoje moce produkcyjne i modernizujących swoje zakłady. Ponad 70% całego eksportu ukraińskiego dotarło do Niemiec, Polski i Austrii, które zaimportowały łącznie 252.000 m³ tarcicy dębowej z Ukrainy. Ze względu na duży popyt i ograniczoną podaż drewna dębowego, takiego braku na rynku nie da się łatwo uzupełnić.

Źródło: Krajowa Administracja Skarbowa, Holzkurier

W przypadku tarcicy iglastej, niedobory eksportu z Ukrainy wydają się łatwiejsze do pokrycia. W 2021 roku Ukraina wyeksportowała do Europy 1,114 mln m³ tarcicy iglastej. To o 1,7% więcej niż w roku poprzednim (2020 – 1,096 mln m³). Głównym odbiorcą były Węgry (309.000 m³), na dalszych miejscach były Włochy (184.000 m³) i Niemcy (136.000 m³). Polska zaimportowała nieco ponad 72.000 m3.

Źródło: Krajowa Administracja Skarbowa, Holzkurier

Duże znaczenie dla Polski ma import pelletu z Ukrainy. Nasz kraj był największym importerem tego wyrobu – w 2021 zaimportowaliśmy łącznie 121.000t z Ukrainy, co stanowiło blisko 30% całego tamtejszego eksportu (412.000t). Biorąc pod uwagę, że wielkość produkcji pelletu oscyluje w okolicach 1mln t, jest to dość poważny ubytek.

ROSJA

Sankcje wobec eksportu dla rosyjskiego sektora drzewnego będą miały duży wpływ na światowy rynek drzewny. W ciągu ostatnich pięciu lat (od 2017 do 2021 r.) eksport tamtejszego przemysłu opartego na drewnie wzrósł o jedną czwartą. Według Wood Resources International, wartość  eksportu z tego sektora wyniosła 12,2 mld USD w 2021 roku. Największy udział miały tarcica z drewna iglastego (5,8 mld USD) i papier (2 mld USD). Szacunkowo około 40% eksportu trafiło do Chin, a zdecydowana większość reszty do Europy. W ciągu ostatnich pięciu lat Rosja dostarczyła do Chin od 15 do 20 milionów m3 tarcicy iglastej rocznie.

Do Europy w 2021 roku trafiło blisko 4,5mln m3 tarcicy iglastej, 20% więcej niż w 2020 roku (3,75mln m3). Głównym odbiorcą rosyjskiej tarcicy iglastej jest Estonia (966.000 m3 w 2021), na drugim miejscu plasują się Niemcy (753.000 m3), a na trzecim Finlandia (676.000 m3). Polska nie jest dużym partnerem Rosji jeśli chodzi o zakup tarcicy iglastej – w 2021 było to 48.000m3 – ale z tendencją wzrostową (30.000 m3 w 2020 roku).

W 2021 r. Rosja wyeksportowała 2,4 mln ton pelletu. Głównym odbiorcą jest Dania – 81% rosyjskiego eksportu (1,96 mln t w 2021 roku) ) Na drugim miejscu jest Belgia – 381.000 t, a na trzecim Wielka Brytania – 145.000 t.

BIAŁORUŚ

Dużo większy wpływ na sytuację na polskim rynku drzewnym będą miały sankcje wobec Białorusi. Białoruś wyeksportowała do Unii Europejskiej 2,57 mln m3 tarcicy iglastej. Głównymi rynkami zbytu były Łotwa (747.000 m3), Litwa (654.000 m3) i  Niemcy (355.000 m3). Polska zaimportowała ponad 216.000 m3 tarcicy iglastej, a Białoruś jest od lat jednym z najważniejszych dostawców na rynek Polski.

W najbliższym czasie można spodziewać się sporego zamieszania na europejskim rynku drzewnym. Firmy już poszukują nowych źródeł dostaw. Biorąc pod uwagę już istniejący duży popyt na wyroby drzewne w okresie pandemii, a także wzrastające ceny wyrobów i surowca, możemy spodziewać się kolejnych wzrostów cen. Pytanie, czy klienci końcowi będą gotowi do większych wydatków.

red. Rafał Gruszczyński / PIGPD